تناقض‌هایی که توافق هسته‌ای را تهدید می‌کنند

• فاکتورهای غیرقابل‌جمع! •
«اوباما تسلیم کنگره شد!» این تیتر خبرگزاری آسوشیتدپرس است. با این حال قرار شده دخالت کنگره درباره توافق با ایران، به بعد از امضای توافق موکول شود و کنگره «درباره لغو و یا عدم لغو تحریم‌های آمریکا برعلیه ایران» اِعمال‌نظر و رأی‌گیری کند. (که کار را پیچیده‌تر خواهد کرد) و این موضوع «سنگ تازه‌ای» بر سر راه توافق هسته‌ای خواهد بود‌. علاوه بر این، مذاکرات در همین وضعیت فعلی هم دارای موارد متناقضی است که با همدیگر قابل‌جمع نیستند. امروز به چند مورد آنها اشاره می‌کنم:
۱- آقایان خامنه‌ای و روحانی می‌گویند: «باید بعد از امضای توافق در تیرماه آینده، همه تحریم‌ها به یکباره لغو شوند»
در مقابل آقای اوباما و سران ۱+۵ و فکت‌شیت منتشره غرب می‌گویند: «بعد از توافق، ابتدا باید تأسیسات اتمی ایران جمع‌آوری شوند، سپس تحریم‌ها به صورت مرحله‌ای و قدم‌به‌قدم لغو خواهند شد.»
۲- رهبر ایران آمریکا را همچنان دشمنی غیرقابل‌ اعتماد می‌داند که از پشت خنجر خواهد زد.
اوباما هم می‌گوید اساس توافق با ایران بر اساس «اعتماد به ایران» نیست، بلکه بر اساس «راستی‌آزمایی» است و با شدیدترین بازرسی‌ها و گام‌به‌گام پیش خواهد رفت.
۳- ایران بدنبال لغو یکباره «تمام تحریم‌ها» است. اما آمریکا تأکید دارد که این توافق، فقط مربوط به تحریم‌های مرتبط با فعالیت هسته‌ای (و آن هم به صورت مرحله‌ای) است.
از سوی دیگر، دو طرف درباره اینکه کدامیک باید «قدم اول» را بردارد، هنوز به درک واحدی نرسیده‌اند. فکت‌شیت غرب صراحت دارد بر اینکه قدم اول بر عهده ایران و برچیدن سانتریفیوژها و سایت‌ها است. و ایران متقابلا” می‌گوید لغو تحریم‌ها توسط آمریکا و ۱+۵ اولین قدم بعد از امضای توافق باید باشد.
۴- درباره پروتکل الحاقی، دولت ایران می‌گوید که آن را امضاء می‌کند، اما مقامات نظامی و سپاه می‌گویند زیر بار اصل اساسی این پروتکل یعنی «بازرسی سرزده از اماکن مشکوک به فعالیت هسته‌ای-نظامی» نمی‌روند.
۵- ثبات و دوام این توافق هم نامشخص است. جمهوریخواهان و مخالفان دولت اوباما تهدید کرده‌اند بعد از پایان دولت او، این توافق را «لغو» خواهند کرد. در ایران نیز دولت روحانی وضعیت به مراتب متزلزل‌تری در مقابل مخالفان فعلی خود و سپاه دارد و همین حالا هم از سوی تندروان حامی رهبری تحت‌فشار قرار دارد.
این موارد «غیرقابل جمع» متأسفانه افق روشنی از آینده این مذاکرات نفس‌گیر نشان نمی‌دهند. هرچند امید همه دلسوزان و خیرخواهان ملت ایران، گره‌گشایی از مشکلات این مردم مظلوم و رفع فشار تحریم‌ها از شانه ایرانیان است.
[بابک داد]